ប្រវត្ដិនៃការបង្កើតទង់ពុទ្ធសាសនា

ប្រវត្ដិនៃការបង្កើតទង់ពុទ្ធសាសនា
ទង់ព្រះពុទ្ធសាសនាត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅថ្ងៃទី ១៧ មេសាឆ្នាំ១៨៨៥ ដោយព្រះអង្គនាម ​មិតេគុវត្តេណនន្ទៈ គងនៅវត្តិ ទីបទុត្តរារាម សុ្រកកោតតហេន ប្រទេសស្រីលង្កា ហើយបង្ហូត​ឡើ​ងដំបូងនៅក្នុងវត្តនេះ។ លុះដល់ថ្ងៃពេញបូរមីខែពិសាខ ព.ស. ២៤២៩ ត្រូវនិងថ្ងៃទី ២៨ខែមេសា ឆ្នាំ១៨៨៥ទង់នេះត្រូវបានគេយកមកប្រើប្រាស់នៅគ្រប់វត្ដទាំងអស់ក្នុងប្រទេសស្រីលង្កា ​។ លុះដល់ឆ្នាំ ១៩៥០ ក្នុងពេលប្រទេសដែលជាអ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាដែល​នៅពេលនោះមានជំនួន២៩​ប្រទេស​ ក្នុងនោះមានប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ បានចូលរួមប្រជុំគ្នា​ដើម្បីបង្កើត “ពុទ្ធិកសមាគមពិភពលោក” មានសម្ដេចសង្ឃរាជ ជួន ណាត ជោតញាណោ ជាប្រធានអង្កប្រជុំនេះ។ ក្នុងមត្រាទី ២៩ នៃលក្ខន្ដិសមាគមបានកំណត់ថាយ​កទងដែលមានពណ៌៦នេះជាទង់សំរាប់​ សំគាល់ពុទ្ធិកសមាគមផង និង សំរាប់សំគាល់ព្រះពុទ្ធសាសនាផង ចាប់ពីពេលនោះរហូតមក​ដល់សព្វថ្ងៃ។ អត្ថន័យ​ពណ៌ ទង់ពុទ្ធសាសនា ទង់​ព្រះពុទ្ធសាសនា​មាន៦ពណ៌​គឺ ពណ៌​ខៀវ, ពណ៌​លឿង, ពណ៌​ក្រហម, ពណ៌​ស, ពណ៌​ហង្សបាទ, និងពណ៌​ផ្លេក។ ១. ពណ៌​ខៀវ តំណាង​កាល​ព្រះអង្គ​ឆ្កៀល​ព្រះ​នេត្រ ធ្វើជា​ទាន ដល់​ឥន្ទព្រាហ្មណ៍ នៅពេលដែល​ព្រះអង្គ​យកកំណើត​ជា​ក្សត្រ​នាម​ស្រី​ពិ​រាស្ត្រ។ ២. ពណ៌​ក្រហម តំណាង​កាល​ព្រះអង្គ​យកកំណើត ជា​មាណព​ឈ្មោះ បទុម ហើយ​ត្រូវ​ពស់​ចឹក​មាតា​ស្លាប់ ព្រះអង្គ​ស៊ូ​ប្តូរជីវិត​កាត់​បេះដូង​ធ្វើជា​ថ្នាំ​សង្គ្រោះ​មាតា។ ៣. ពណ៌​លឿង តំណាង​កាលដែល​ព្រះអង្គ យកកំណើត​ជា​វៃ​បណ្ឌិត ហើយ​បាន​អារ​សាច់​របស់ខ្លួន​ឲ្យ​ជាងទង ផែ​ជា​មាស​ដើម្បី​បិទ​ព្រះ​ពុទ្ធរូប​មាន​ពន្លឺ​ភ្លឺ​ថ្លា។ ៤ ពណ៌​ស តំណាង​កាល ដែល​ព្រះអង្គ​យកកំណើត​ជា​ព្រះ​វេស្សន្តរ ហើយ​ព្រះអង្គ​បាន​ឲ្យ​ទាន​ដំរីសដ​ល់​ពួក​ក​លឹ​ង្ក​រាស្ត្រ។ ៥ ពណ៌​ហង្សបាទ តំណាង​កាល ដែល​ព្រះអង្គ​កើតជា​វិទ្យាធរ ហើយ​ត្រូវ​យក្ស​ចាប់​មាតា​ព្រះអង្គ​បាន ព្រះអង្គ​ក៏​អារ​សាច់​របស់ខ្លួន ឲ្យ​យក្ស​ស៊ី ដើម្បី​ជួយ​មាតា​មកវិញ។ ៦ ពណ៌​ផ្លេក តំណាង​កាល ដែល​ព្រះអង្គ​កើតជា​ទន្សាយ ហើយ​លោត​ចូលទៅក្នុង​ភ្លើង ដើម្បី​ទ្វើ​ទាន​ដល់​ឥន្ទព្រាហ្មណ៍​ជា​អាហារ៕ ប្រវត្តិទង់ក្រពើ កាលណា​មាន​មនុស្ស​ស្លាប់ គេ​តែ​យក​ទង់ក្រពើ​ទៅ ចង​ពី​មុខ​ផ្ទះ ឬ​ទី​ណាមួយ ដែល​ញាតិ មិត្ត​បងប្អូន​ជិត​ឆ្ងាយ អាច​មើលឃើញ​បាន ហើយ​នេះ​ក៏​ជាទំនៀម​ទំលាប់ របស់​ខ្មែរ​យើង​ពេញ ទាំង​ប្រទេស​ទៅហើយ ។​ចំពោះ​ប្រវត្តិ​នៃ​ការចង​ទង​នេះ បើតាម ការ​អោយ​ដឹង នៅក្នុង​រាជ​ស្តេច អង្គ ចន្ទ័ទី​2 (​រាជធានី​នៅ​ឧដុង្គ​មានជ័យ​)​ស្តេច​មាន​បុត្រ មួយ​ព្រះអង្គ ព្រះនាម​ម្ចាស់​ក្សត្រី ក្រពុំ ឈូក ប៉ុន្តែ​កាល​ទ្រង់​ព្រះ​ជន្ម​បាន 16​វស្សា ក៏ត្រូវ ក្រពើ​មួយ​ដ៏​ធំ ឈ្មោះ​អា​ធន់ បាន​ចាប់​លេប ទាំង​រស់ ។ ស្តេច​បិតា​របស់​ព្រះ​នាង ក្រពុំ​ឈូក បាន​ចាត់ការ​ផ្សង​កន្ទោងខៀវ ដេញ​តាម​ក្រពើ នេន​ធន់ អស់​ពេល​វេលា ច្រើន​ថ្ងៃ​។ លុះដល់​ថ្ងៃ​ទី​7 ក៏​ចាប់​ក្រពើ​នេះ​បាននៅ​ខេត្ត​ក្រចេះ​។ ដោយ​មាតា នៃ​ក្សត្រី ក្រពុំ​ឈូក​នេះ នឹក​ស្រឡាញ់​កូន​ខ្លាំងពេក ក៏​អោយ​គេ​វះ​ក្រ​ពើ​​យក​បុត្រ ចេញ​មក​ភ្លាម ប៉ុន្តែ​ទោះជា​យ៉ាងណាក្សត្រី​ក្រពុំ​ឈូក​បាន​សុគត បាត់ទៅហើយ​។ ក្រោយមក ទៀត ស្តេច​បិតា​បាន​អោយ​គេ សាង់​សង់​​វិហារ​​មួយ​ត្រង់កន្លែង​វះ​ក្រពើ​នេន​ធន់​នោះ ដោយ​ធ្វើ សរសរ​ដល់​ទៅ​100 ។ នៅ​ពីមុខ​វិហារ​សសរ​100 ស្តេច​បានអោយ គេ​ធ្វើ​ចេតិយ​មួយ​យ៉ាង​​ធំ ហើយ​​​ដើរចាប់ស្ត្រី​មាន​ផ្ទៃពោះ​20​នាក់ មក​សម្លាប់​យក​ក្បាល​មក​ធ្វើ​ជា​គ្រឹះ ចេតិយ​ហើយ អោយ​សាង រូបក្ស​ត្រី​ក្រពុំ​ឈូក​ឈរ​លើ​ចេតិយហើយ​​អោយ​​គេ​យកស្បែក ក្រពើ នេន​ធន់ ទៅ​ពន្លះ ឆ្កាង​ទាំងអស់​នៅក្បែរ​ចេតិយ​នោះ​ផង ។​តាម​សេចក្តី ដំណាល របស់​អ្នកស្រុក ជំនាន់ ដើម គ្មាន​អ្នក​ណា​ម្នាក់ ហ៊ាន​ដើរ​កាត់​មុខ​ចេតិយ​នោះ ទេ បើ​ស្ត្រី​មាន ផ្ទៃពោះ ដើរ​កាត់​មុខ នឹង​ត្រូវ​ស្លាប់​ភ្លាម​។​រហូត​ដល់​ក្រោយ​ទៀត អោយ តែមាន ពិធី​បុណ្យ​សព​​គេ​តែង​ចងទង់​ក្រពើជានិច្ច​។